خلاقیت یک مهارت تمرینی است؛ درست مثل ماهیچهای که با استفاده، قویتر میشود. پژوهشهای دانشگاهی نشان میدهد آموزشهای هدفمند و محیط غنی میتواند تفکر واگرا و حل مسئلهی ابتکاری را در کودکان افزایش دهد. خبر خوب برای مادران پرمشغله: این کارها زمان زیادی نمیخواهد—فقط چند دقیقهٔ پیوسته در روز.
۱) محیط الهامبخشِ کمهزینه بسازید
یک «جعبهٔ خلاقیت» آماده کنید: کاغذ، مدادرنگی، چسب، قیچی ایمن، خمیربازی، چند وسیلهٔ دورریختنی (جعبه کفش، رول دستمال). قانون طلایی: دستور ندهید، دعوت کنید—«با اینها چی میسازیم؟» نه «این رو بساز». تنوع مواد، جرقهٔ ایدهها را زیاد میکند.
۲) پرسشهای باز بپرسید، نه پاسخهای آماده بدهید
وقتی کودک میپرسد «چرا آسمان آبی است؟»، سریع جواب کامل ندهید. سه پرسش باز مطرح کنید: «اگر آسمان رنگ دیگری بود چه میشد؟»، «چه چیزهایی آبیاند؟»، «چطور میتوانیم این را آزمایش کنیم؟». پرسشِ خوب، موتور خلاقیت است.
۳) تمرینِ «سه راهحل» برای هر مسئله
در کارهای سادهٔ روزمره (چیدن اتاق، پیچیدن هدیه، حل پازل)، از کودک بخواهید سه راه متفاوت پیشنهاد کند. حتی اگر یکی عملی نباشد، تشویقش کنید: «ایدههات عالی بود؛ بیاییم راه ۲ را امتحان کنیم.» تمرینِ چندراهه فکر کردن، سوخت اصلی خلاقیت است.
جمعبندی کاربردی برای مادران پرمشغله
- روزی ۱۰ دقیقه زمان ثابت برای «کار خلاق» بگذارید؛ کوتاه اما همیشگی.
- نتیجهمحور نباشید؛ تلاش و جسارتِ آزمون را تحسین کنید.
- گاهی با یک محدودیت خلاق بازی کنید: «فقط با سه رنگ تصویر بکشیم.»
منبع:
Scott, G., Leritz, L. E., & Mumford, M. D. (2004). The effectiveness of creativity training: A quantitative review. Creativity Research Journal, 16(4), 361–388.
آزمون رایگان تشخیص جامع کودک
اگر میخواهید تصویر دقیقتری از نقاط قوت شناختی، هیجانی و اجتماعی فرزندتان داشته باشید، آزمون تشخیص تعاملی جامع کودک را در استعدادیاب (زیر نظر مؤسسه هیجان اندیشه و بر اساس نظریه دکتر ناصرالدین کاظمی حقیقی) امتحان کنید.