کودکان در بازی فقط وقت نمیگذرانند؛ فرضیه میسازند، امتحان میکنند و نتیجه میگیرند—دقیقاً شبیه یک دانشمند کوچک. یافتههای پژوهشی (از آزمایشگاههای MIT) نشان میدهد وقتی کودک با اسباببازی یا محیطش بازی میکند، در حال کشف روابط علتومعلولی و قوانین پنهان دنیاست.
سه ایدهی سریع برای مادران پرمشغله
۱) بازیِ «چرا کار کرد/نکرد؟» (۲ دقیقه)
وقتی برج لگو فرو میریزد، فقط دوباره نسازید. بپرسید: «چرا افتاد؟ چه کار کنیم محکمتر بشه؟» این گفتوگوی کوتاه، ذهن را به سمت توضیح و آزمون میبرد.
۲) قفسهٔ اکتشاف خانگی (۳–۵ دقیقه)
یک جعبه از اشیای بیخطر و متنوع (قیف، نی، آهنربا، گیرهلباس، توپک) بسازید. به کودک بگویید: «با اینها چی کشف میکنی؟» بدون دستور مستقیم؛ اجازه دهید کاوش آزاد کنجکاویاش را روشن کند.
۳) بازیِ «حدس بزن قانون چیه» (۳ دقیقه)
سه شیء با یک قانون پنهان بچینید (مثلاً فقط اشیای فلزی به آهنربا میچسبند). از او بخواهید قانون را حدس بزند و آزمایش کند. این بازیها تفکر فرضیهسازی را تقویت میکند.
نکات اجرای طلایی
- پاسخ آماده ندهید؛ پرسشِ هدایتگر بپرسید («فکر میکنی چرا…؟»).
- وقتی کودک راههای مختلف را امتحان میکند، فرایند را تحسین کنید، نه فقط نتیجه را.
- بازیِ کوتاه اما پیوسته (روزانه) از بازیِ طولانی و گاهبهگاه مؤثرتر است.
آزمون رایگان تشخیص جامع کودک
اگر میخواهید تصویر دقیقتری از نقاط قوت شناختی، هیجانی و اجتماعی فرزندتان داشته باشید، آزمون تشخیص تعاملی جامع کودک را در استعدادیاب (زیر نظر مؤسسه هیجان اندیشه و بر اساس نظریه دکتر ناصرالدین کاظمی حقیقی) امتحان کنید.
منابع:
Schulz, L. E., & Bonawitz, E. B. (2007). Serious fun: Preschoolers engage in more exploratory play when evidence is confounded. Developmental Psychology, 43(4), 1045–1050.
Gopnik, A., Glymour, C., Sobel, D. M., Schulz, L. E., Kushnir, T., & Danks, D. (2004). A theory of causal learning in children: Causal maps and Bayes nets. Psychological Review, 111(1), 3–32.