وقتی کودک از انجام کار تازه طفره میرود یا با یک باخت کوچک فرو میریزد، معمولاً پای ترس از شکست در میان است. روانشناسی رشد میگوید این ترس اغلب از سه جا میآید:
- کمالگراییِ ناخواسته: وقتی بیشتر به «باهوش بودن» یا «عالی بودن» پاداش میدهیم تا به تلاش و پیشرفت، کودک میآموزد اشتباه یعنی بیارزش بودن.
- تجربههای اولیهی ناخوشایند: سرزنش تند برای خطاها، شکست را به تهدیدی بزرگ تبدیل میکند.
- الگوی والدین: اگر ما با شکست خودمان سخت و مضطرب برخورد کنیم، همین پیام را منتقل میکنیم.
سه راهکار سریع برای مادران پرمشغله
۱) تحسینِ فرایند، نه برچسبِ توانایی
بهجای «تو نابغهای!»، بگویید: «دیدم سه بار امتحان کردی و بهتر شد.» این تغییرِ عبارت، ریسکپذیری و پشتکار را بالا میبرد.
۲) «دفترچهی آموختهها» از اشتباهات
هفتهای یکبار، یک اشتباه کوچک را با هم مرور کنید: «چی یاد گرفتیم؟ دفعه بعد چی را متفاوت انجام میدیم؟» شکست را به کلاس درس تبدیل کنید.
۳) الگو بودن در پذیرش خطا
وقتی خودتان اشتباه میکنید، با صدای بلند تمرین کنید: «اشتباه کردم، حالا این راه را امتحان میکنم.» کودک جرأتِ دوباره تلاش کردن را از شما میگیرد.
نکته طلایی: عشق و پذیرش شما باید بیقید و شرط باشد. نقد رفتار اشکالی ندارد، اما ارزشمندی کودک هرگز مشروط به نتیجه نیست.
آزمون رایگان تشخیص جامع کودک
اگر میخواهید تصویر دقیقتری از نقاط قوت شناختی، هیجانی و اجتماعی فرزندتان داشته باشید، آزمون تشخیص تعاملی جامع کودک را در استعدادیاب (زیر نظر مؤسسه هیجان اندیشه و بر اساس نظریه دکتر ناصرالدین کاظمی حقیقی) امتحان کنید.
منبع:
Mueller, C. M., & Dweck, C. S. (1998). Praise for intelligence can undermine children’s motivation and performance. Journal of Personality and Social Psychology, 75(1), 33–52.